Ανατολική Θριαμβική Αψίδα
Η ανατολική πλευρά της ρωμαϊκής αυλής οριζόταν από εντυπωσιακή θριαμβική αψίδα μέσα από την οποία ένας δρόμος οδηγούσε στην περιοχή έξω από τα τείχη του Ιερού με λουτρά, ξενώνες και άλλα δημόσια οικοδομήματα που εξυπηρετούσαν τους προσκυνητές στη διάρκεια της επίσκεψής τους.
Η αψίδα είναι κατασκευασμένη από πεντελικό μάρμαρο, έχει συνολικό ύψος 16 μέτρα και αποτελεί αντίγραφο της Αψίδας του Αδριανού στην Αθήνα.
Στο κάτω τμήμα της σχημάτιζε ένα τόξο που είχε άνοιγμα στο κατώφλι 4,85μ.
Αριστερά και δεξιά του τόξου υπήρχαν βάθρα τα οποία στήριζαν κορινθιακού τύπου κίονες, ενώ στις γωνίες υπήρχαν πεσσοί με κορινθιακά κιονόκρανα. Τα βάθρα ήταν διακοσμημένα με ανάγλυφες σταυρωτές δάδες, ένα από τα γνωστότερα εμβλήματα της θεάς Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης.
Το ανώτερο τμήμα της αψίδας ήταν χωρισμένο με κορινθιακούς κίονες σε τρία μέρη, με το μεσαίο τμήμα να φέρει αετωματική επίστεψη, μιμούμενο την πρόσοψη ναού. Εκεί, πιθανότατα, τοποθετούνταν τα χάλκινα αγάλματα των αυτοκρατόρων και των μελών της οικογένειάς τους.
Στο επιστύλιο του τόξου ήταν χαραγμένη η αμφιπρόσωπη επιγραφή: «ΤΟΙΝ ΘΕΟΙΝ ΚΑΙ ΤΩ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙ ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΕΣ». Ήταν ορατή από την ανατολική και τη δυτική όψη της αψίδας, γραμμένη με τέτοιο τρόπο ώστε η λέξη αυτοκράτορι να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κέντρο του τοξωτού ανοίγματος.
Σήμερα, κοντά στη βάση του μνημείου βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και αρκετά τμήματα από τη διπλή επιγραφή, ενώ έχει πραγματοποιηθεί και μία προσπάθεια μικρογραφικής ανασύνθεσης.
Οι δύο πανομοιότυπες αψίδες στο ανατολικό και στο δυτικό όριο της Ρωμαϊκής Αυλής, αποτελούν αφιερώματα στις δύο θεές του ελευσινιακού Ιερού και στον Αδριανό, από τους Πανέλληνες. Πρόκειται για τα μέλη του Πανελληνίου, της Ένωσης όλων των ελληνικών πόλεων των τριών ηπείρων σε μία ομοσπονδία με θρησκευτικό, πολιτικό και πολιτιστικό χαρακτήρα την οποία ο αυτοκράτορας ίδρυσε το 131/132 μ.Χ., με έδρα την Αθήνα.
3877