Ναός Σαβίνας

Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Τελεστηρίου, και έχει προσανατολισμό Α-Δ. Πρόκειται για ναό των ρωμαϊκών χρόνων, τετράστυλο «εν παραστάσι» με αβαθές προστώο και σχεδόν τετράγωνο σηκό (κυρίως ναό). Κατά την επικρατέστερη άποψη, ήταν αφιερωμένος στη σύζυγο του αυτοκράτορα Αδριανού Σαβίνα, ως ένδειξη σεβασμού.

Ο χώρος που κατασκευάστηκε είναι ένα τεχνητά διαμορφωμένο επίπεδο με διαστάσεις 14,10x11,20μ. το οποίο κατά το ήμισυ περίπου σχηματίστηκε από τη λατόμηση του βραχώδους λόφου.

Εξαιτίας της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς ανάμεσα στο δάπεδό του και στο επίπεδο της Πομπικής οδού, στα ανατολικά, που οδηγούσε στο Τελεστήριο, αλλά κυρίως για τη διευκόλυνση της ανάβασης, κατασκευάστηκε μία κλίμακα δέκα βαθμίδων που καταλάμβανε όλη την είσοδο.

Το ανατολικό αέτωμα του ναού έφερε γλυπτό διάκοσμο με θέμα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που αντέγραφε, σε μικρότερη κλίμακα μερικές από τις μορφές του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα.

Από τις κεντρικές μορφές της σύνθεσης, δηλαδή την Περσεφόνη και τον Πλούτωνα, δυστυχώς δε σώζεται κάποιο θραύσμα. Σώζονται όμως τμήματα από γλυπτά που απεικονίζουν δύο θεές, την Αθηνά και την Αρτέμιδα που συντρόφευαν τη νεαρή κόρη της Δήμητρας. Η θεά Αθηνά φοράει κράνος και τη χαρακτηριστική της αιγίδα, ενώ η θεά Άρτεμη έχει κρεμασμένη τη φαρέτρα της.

Τη σκηνή της αρπαγής παρακολουθούν και άλλα πρόσωπα που ταυτίζονται με ήρωες και ηρωίδες της Ελευσίνας και της Αθήνας. Μεταξύ αυτών, εύκολα ταυτίζουμε τον Κέκροπα και την κόρη του Έρση που παρουσιάζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και στο αντίστοιχο σύμπλεγμα του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα.

Ένα μέρος από τα σωζόμενα γλυπτά, γνωστά ως «Παρθενώνεια», εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας.        

Πομπική Οδός Τελεστήριο