Μεγάλα Προπύλαια

Τα Μεγάλα Προπύλαια ήταν η επιβλητική είσοδος στο Ιερό κατά τους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους. Οικοδομήθηκαν πάνω στον παλαιό Βόρειο Πυλώνα, τη λιτή φρουριακή είσοδο της  εποχής του Κίμωνα (α΄ μισό του 5^ου αι. π.Χ.).

Το κτήριο είχε προσανατολισμό προς την Αθήνα και ήταν πιστό σχεδόν αντίγραφο του κεντρικού τμήματος των Προπυλαίων της Ακρόπολης.

Αποτελείται από δύο πρόπυλα με έξι δωρικούς κίονες στην πρόσοψη. Το βόρειο πρόπυλο, το εξωτερικό, είχε πέντε εισόδους, προσιτές από τη ρωμαϊκή αυλή με κλίμακα έξι βαθμίδων. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πολλά χαράγματα (graffiti) επιδαπέδιων παιχνιδιών που υπάρχουν στις βαθμίδες και στο πλακόστρωτο δάπεδο, τα οποία καταδεικνύουν τη χρήση του χώρου από τους προσκυνητές για  διασκέδαση και κοινωνικές συναναστροφές, πριν την είσοδό τους στο κυρίως Ιερό για την τέλεση της μυστηριακής λατρείας. 

Το νότιο πρόπυλο οδηγούσε στην εσωτερική αυλή του Ιερού η οποία ήταν προσιτή χωρίς κλίμακα. Κοντά στο πρόπυλο αυτό υπήρχε ένας εγκάρσιος τοίχος με πέντε θύρες, από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνο τα κατώφλια. Ο τοίχος χώριζε το κτήριο σε δύο άνισα τμήματα, με το βόρειο τμήμα να είναι σημαντικά μεγαλύτερο. Για την καλύτερη στήριξη της στέγης του υπήρχε στο διαμήκη άξονα μία στοά με έξι κομψούς ιωνικούς κίονες, πίσω από τους δύο κεντρικούς κίονες του βόρειου προπύλου.

Οι δωρικοί κίονες της βόρειας πρόσοψης επιστέφονταν από θριγκό με επίπεδα επιστύλια, ζωφόρο με τρίγλυφα και μετόπες καθώς και από αέτωμα διακοσμημένο στο τύμπανο με ανάγλυφη προτομή αυτοκράτορα τοποθετημένη στο κέντρο ασπίδας (imago clipeata, εικών εν όπλω). Ο αυτοκράτορας  φορά στρατιωτικό θώρακα με ένα αρκετά κατεστραμμένο γοργόνειο στο κέντρο, πάνω στο οποίο χαράχτηκε μεταγενέστερα ένας χριστιανικός σταυρός. Απεικονίζει, πιθανότατα, τον Μάρκο Αυρήλιο που κυβέρνησε από το 161 έως το 180 μ.Χ. και στον οποίο αποδίδεται και η ολοκλήρωση των Μεγάλων Προπυλαίων.

 Στα δυτικά του μνημείου βρίσκονται σήμερα συγκεντρωμένα πολλά από τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη του οικοδομήματος, καθώς και το τμήμα του βόρειου αετώματος με την προτομή του αυτοκράτορα.

Καλλίχορον Φρέαρ Ρωμαϊκή Δεξαμενή