Πλουτώνειο
Δυτικά των Μικρών Προπυλαίων, στους βορειοανατολικούς πρόποδες του λόφου της ακρόπολης, ο βράχος σχηματίζει τρία αβαθή συνεχόμενα σπήλαια που πιθανόν αποτέλεσαν τον πυρήνα της αρχέγονης λατρείας.
Στο βόρειο τοίχωμα του μικρού δυτικού σπηλαίου διακρίνεται ένα διαμπερές άνοιγμα, στην εξωτερική πλευρά του οποίου διατηρείται κλίμακα έξι βαθμίδων λαξευμένων στον βράχο. Η κλίμακα οδηγεί έξω από τον περίβολο του Πλουτωνείου, σε μία υψομετρικά χαμηλότερη περιοχή, όπου υπάρχει φρεατοειδές όρυγμα.
Μπροστά από το κεντρικό και μεγαλύτερο σπήλαιο είναι ορατά τα πώρινα θεμέλια ενός μικρού σχετικά ναού, με διαστάσεις περίπου 5,12x6.80μ., που ήταν αφιερωμένος στον Πλούτωνα. Αποτελείται από έναν ορθογώνιο σηκό (κυρίως ναό) με προεξέχουσες παραστάδες (ναός «εν παραστάσι») και χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. Ο ναός αυτός αντικατέστησε έναν προγενέστερο του 6ου αι. π.Χ., διαστάσεων 3,40x4,70μ., ενσωματώνοντας τα κατάλοιπά του.
Στη νεότερη φάση, τον 4ο αι. π.Χ., οριοθετήθηκε η περιοχή του Πλουτωνείου με την κατασκευή τριγωνικού αναλημματικού περιβόλου κτισμένου με ισοδομικό σύστημα τοιχοποιίας από πωρολιθικές λιθοπλίνθους, με μικρό πρόπυλο στο νοτιοανατολικό άκρο του. Ο περίβολος χώριζε το τέμενος του Πλούτωνα από το υπόλοιπο Ιερό.
Στο εσωτερικό του περιβόλου υπάρχει φρεατοειδές στρογγυλό όρυγμα που πιθανότατα σχετίζεται με λατρευτικές τελετές. Δύο αναθηματικά ανάγλυφα που βρέθηκαν στον χώρο αυτόν και φέρουν παραστάσεις που σχετίζονται με τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη, μαρτυρούν ότι ο ναός ήταν το Πλουτώνειο.
Αν και δεν έχει διασαφηνιστεί ο τρόπος χρήσης των σπηλαίων και το τελετουργικό που ενδεχομένως σχετιζόταν με αυτή, φαίνεται ότι η θέση τους στο συγκεκριμένο σημείο υπήρξε καθοριστική για την επιλογή του χώρου ανέγερσης του τεμένους του Πλούτωνα. Η μορφολογία τους, ίσως, να εξυπηρετούσε την αναπαράσταση του ιερού δράματος της ετήσιας επιστροφής της Περσεφόνης από τον Άδη.
6877