«...η απομόνωση του τοπίου διέσωσε για εμάς μια ελληνική οχυρωμένη πόλη
στην καλύτερη κατάσταση και μεγαλύτερη πληρότητα από οποιαδήποτε άλλη...
ένα μέρος, που όσοι το έχουν δει, το αναπολούν με θαυμασμό και τείνουν
να επιστρέφουν.»
E.F. Benson, 1895

Ο Ελαιώνας των Μεγάρων απλώνεται κατάφυτος με αιωνόβια ελαιόδενδρα, που ανάμεσά τους διατηρούνται ακόμη τα βυζαντινά εκκλησάκια του Ελαιώνα που αντίκρυσαν στο ταξίδι τους οι περιηγητές του 17^ου αι..

«Επιστρέφοντας στα Μέγαρα, πήραμε τα άλογά μας και πήγαμε τρία-τέσσερα μίλια προς βορρά, σε μία ερειπωμένη πόλη που ονομάζεται Παλαιοχωριό, όπου είδαμε έξι ή επτά εκκλησίες, κτισμένες, όπως διεπίστωσα, από ερείπια κάποιων αρχαιότερων κτηρίων. Εκεί μέσα βρήκαμε αρχαίες επιγραφές»

George Wheler και Jacob Spon, περιηγητές, 1676

Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού τετρακιόνου σταυροειδούς εγγεγραμμένου τρουλαίου ναού. Η χρονολόγηση της τοιχογραφίας της Αγίας Κυριακής στο α' μισό του 13ου αι. παρέχει μία χρονολόγηση ante quem του μνημείου.

Ο Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου βρίσκεται σε μία θέση του Ελαιώνα που ονομάζεται «Ορκός» ή «Αμπατζάδες», πολύ κοντά στις σήραγγες του αρχαίου υδραγωγείου που τροφοδοτούσε την Κρήνη του Θεαγένους, στην πόλη των Μεγάρων. Ο ναός χρονολογείται στο 12^ο αι. και σήμερα σώζεται σε ημιερειπιώδη κατάσταση.

Στην ύστερη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, ο χώρος της ακρόπολης του Φρούριου των Αιγοσθένων φιλοξένησε μοναστήρι, από το οποίο σώζονται τα ερείπια κελιών, καθώς και το καθολικό, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο.

Ο Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, στον Ελαιώνα των Μεγάρων, γνωστός στην τοπική κοινωνία ως «Χριστός», είναι ο σημαντικότερος και καλύτερα διατηρημενος βυζαντινός ναός στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Μεγάρων. Ο ναός ανήκει στον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου, με οκταγωνικό τρούλο αθηναϊκού τύπου, χρονολογείται στο 12ο αι. και αποτελεί διαχρονικά  ένα από τα πλέον σημαντικά και προβεβλημένα τοπόσημα της περιοχής

Ένδειξη για τη συνέχιση της κατοίκησης στα Αιγόσθενα κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους αποτελεί η πεντάκλιτη βασιλική του 5ου αι. στην κάτω πόλη. Επάνω στα ερείπια της βασιλικής, χτίστηκε, τον 11ο αι., το μικρό εκκλησάκι της Παναγίας ή Αγίας Άννας με αρχαίο οικοδομικό υλικό.