Θολωτός Τάφος Αχαρνών, Δήμος Αχαρνών

Ο Θολωτός Τάφος των Αχαρνών (ή του Μενιδίου, όπως είναι γνωστός στη βιβλιογραφία) ανασκάφηκε στα 1879 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αθήνας υπό την εποπτεία του Εφόρου Αρχαιοτήτων της Ελληνικής Κυβέρνησης. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος μυκηναϊκός θολωτός τάφος της Αττικής. Χρονολογείται στον 14^ο-13^ο αι. π.Χ. και κατασκευάστηκε για τα μέλη επιφανούς οικογένειας.
Καλύπτεται με τύμβο, που συγκρατείται περιμετρικά με χαμηλό τοιχίο. Αποτελείται, όπως συνηθιζόταν στους θολωτούς τάφους, από τον δρόμο, το στόμιο και τον θάλαμο και είναι κτισμένος με αδρούς λίθους. Ο κατηφορικός δρόμος (μήκους 27 μ. περίπου, πλάτους 3 μ.) οδηγούσε μέσω του στομίου (βάθους 3,35 μ., πλάτους 1,55 μ.) στον ταφικό θάλαμο. Ο θάλαμος έχει κυκλική κάτοψη, με διάμετρο 8,35 μ. και κυψελοειδές σχήμα. Τα τοιχώματα του θαλάμου είναι κτισμένα κατά το εκφορικό σύστημα, συγκλίνουν δηλαδή σταδιακά προς την κορυφή, όπου το τελικό άνοιγμα φράσσεται με μεγάλη πλάκα, την κλείδα, σε ύψος 9μ. περίπου από το δάπεδο. Το υπέρθυρο του στομίου αποτελείται από τρεις διαδοχικούς μονόλιθους. Πάνω από αυτό εσωτερικά διαπιστώνεται το ανακουφιστικό τρίγωνο, ενώ εξωτερικά υιοθετήθηκε ένα πρωτότυπο σύστημα με την τοποθέτηση  τεσσάρων οριζόντιων μικρότερων λίθων με κενά μεταξύ τους.
Ο τάφος περιείχε σκελετικά κατάλοιπα έξι ατόμων και πολυάριθμα ευρήματα. Πρόκειται για τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών,  όπως κοσμήματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό, ήλεκτρο, υαλόμαζα και φαγεντιανή, σφραγίδες από ημιπολύτιμους λίθους, κράνος κατασκευασμένο από χαυλιόδοντες κάπρου που πιθανόν συνέθεταν οδοντόφρακτο κράνος, χάλκινα όπλα και πλήθος αντικειμένων από ελεφαντόδοντο. Από αυτά ξεχωρίζουν μία κυλινδρική πυξίδα (κοσμηματοθήκη) με ανάγλυφη απεικόνιση κριών και δύο λύρες, εκ των οποίων η μία, που θεωρείται η πρωιμότερη του είδους της, με διακόσμηση ανάγλυφων σφιγγών στη βάση της. Επίσης βρέθηκαν πήλινα και λίθινα αγγεία. Αξιοσημείωτοι είναι τέσσερις αμφορείς από τη Χαναάν, που μαρτυρούν τις επαφές με τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Από την επίχωση του δρόμου του τάφου προέκυψαν ευρήματα που υποδεικνύουν ότι στο χώρο αποδίδονταν τιμές στους προγόνους στα μετέπειτα χρόνια μέχρι και τον 5ο αι. π.Χ.
Τα σπουδαιότερα ευρήματα από τον Θολωτό Τάφο των Αχαρνών εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ελαιώνας, Δήμος Μεγαρέων Ιερό Αρχαϊκών Χρόνων, θέση Μπούρι, Αλεποχώρι, Δήμος Μεγαρέων