Αρχαιότητες Αττικής Οδού, Δήμος Αχαρνών
Κατά τις εργασίες κατασκευής της Αττικής Οδού ερευνήθηκαν στα Β της σύγχρονης οδού Τενέδου (πρώην Χαλκιδικής) τέσσερεις ταφικοί περίβολοι κλασικών χρόνων, αγροικία και δεξαμενή ύστερων ρωμαïκών χρόνων.
ΤΑΦΙΚΟΙ ΠΕΡΙΒΟΛΟΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Τα θεμέλια των ταφικών περιβόλων, που είχαν κατεύθυνση ΒΔ-ΝΑ, αποκαλύφθηκαν στη συμβολή δύο αρχαίων δρόμων. Οι τοίχοι των περιβόλων ήταν κατασκευασμένοι από μεγάλους ορθογώνιους κροκαλοπαγείς λίθους, ενώ λειτουργούσαν και ως ανάλημμα του μικρού λόφου που υψώνεται στα Α-ΒΑ. Οι περίβολοι χρονολογούνται στον 5ο και 4ο αι. π.Χ. Υπέστησαν μεγάλες καταστροφές κατά την ύστερη αρχαιότητα και πολλά μέλη τους χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της παρακείμενης ρωμαïκής αγροικίας.
Μέσα στους ταφικούς περιβόλους 1 και 2 εντοπίστηκαν πρωτογενείς πυρές και τρεις σαρκοφάγοι. Τα κτερίσματα που συνόδευαν τους νεκρούς βρέθηκαν εντός των τάφων, σε θήκη και αύλακα προσφορών. Πρόκειται για πήλινα και λίθινα αγγεία (λήκυθοι, αλάβαστρα), καθώς και χάλκινα αντικείμενα (στλεγγίδες). Στην αύλακα προσφορών βρέθηκαν δεκάδες μικρογραφικά αγγεία (οινοχοΐσκες, πινάκια κ.α.) με ίχνη καύσης. Περιμετρικά της θήκης προσφορών βρέθηκαν πληθώρα μικρογραφικών αγγείων πακτωμένα σε σκληρό στρώμα. Στον αρχαίο δρόμο που διέρχεται μπροστά από τους περιβόλους 1 και 2 βρέθηκαν τμήματα από τα επιτάφια μνημεία τους (από μαρμάρινα γλυπτά, στήλες και αγγεία) και θραύσματα από αλάβαστρα. Οι περίβολοι 3 και 4 σώζονταν αποσπασματικά. Περιμετρικά των ταφικών περιβόλων εντοπίστηκαν αρκετοί λάκκοι απόρριψης, που περιείχαν μεγάλη ποσότητα κεραμικής κλασικών χρόνων, κυρίως από ταφικά αγγεία, λυχνάρια και θραύσματα πήλινων ειδωλίων και πλακιδίων.
ΥΣΤΕΡΟΡΩΜΑÏΚΗ ΑΓΡΟΙΚΙΑ
Η αγροτική εγκατάσταση που βρίσκεται στα Δ των ταφικών περιβόλων είχε μερικώς ανασκαφεί σε οικόπεδο ιδιώτη κατά το έτος 1990 και χρονολογείται στον 3ο -5ο αι. μ.Χ. Πρόκειται για απλή κατοικία με εσωτερική και εξωτερική αυλή, πολλούς αποθηκευτικούς χώρους και δεξαμενές. Συνολικά ανασκάφηκαν 18 χώροι στο Β και Α τμήμα της αγροικίας (δωμάτια, διάδρομος, υπαίθριοι χώροι), ενώ δεν κατέστη δυνατή η ανασκαφή του Δ τμήματος. Επισημάνθηκε τουλάχιστον μία φάση επισκευής κατά τα ύστερα ρωμαïκά χρόνια.
Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από πέτρες, πλίνθους και κονίαμα, καθώς και υλικό από τους γειτονικούς ταφικούς περιβόλους (αρχιτεκτονικά μέλη και τμήματα ταφικών μνημείων). Τα περισσότερα δωμάτια κάλυπτε πυκνό στρώμα καταστροφής από κεραμίδες και θραύσματα αγγείων, κυρίως από χρηστικά αγγεία υστερορωμαïκών χρόνων. Σε χώρους της αγροικίας αποκαλύφθηκαν μεγάλα πιθάρια για την αποθήκευση προïόντων, όπως σιτηρών, λαδιού και κρασιού. Βρέθηκαν επίσης δύο ταφές σε αγγεία (εγχυτρισμοί).
Σε λάκκο απόρριψης Δ της αγροικίας βρέθηκε μεγάλη ποσότητα αγγείων ελληνιστικών και πρώιμων ρωμαïκών χρόνων (λυχνάρια, κύπελλα κ.α.), αναμεμειγμένα με δομικό υλικό, τμήματα γλυπτών, κεραμίδες και στάχτες. Ανάμεσά τους βρέθηκε μαρμάρινο γυναικείο κεφάλι από ταφική στήλη του 4ου αι. π.Χ.
Σποραδικά οικιστικά κατάλοιπα της ύστερης αρχαιότητας βρέθηκαν και στα Δ, στη συμβολή του ρέματος της Εσχατιάς με την Αττική Οδό.
ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΥΣΤΕΡΩΝ ΡΩΜΑÏΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Ρωμαϊκή δεξαμενή περισυλλογής των νερών της βροχής. Βρέθηκε στο χώρο που σήμερα διέρχεται ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος, στα ΒΔ της ρωμαϊκής αγροικίας, και μεταφέρθηκε στην παρούσα θέση το 2001.
Πρόκειται για μεγάλη ορθογώνια κατασκευή διαστάσεων 23 x 16μ. και προσανατολισμό Β-Ν, από την οποία σώθηκε μόνο το λαξευμένο στο φυσικό έδαφος υπόγειο τμήμα. Οι τοίχοι της δεξαμενής έχουν μέγιστο ύψος 1,50μ., υπολογίζεται όμως πως έφταναν τα 3μ. Έχουν πάχος 1μ. και είναι κατασκευασμένοι από ψαμμιτικούς λίθους και πωρόλιθους της περιοχής συνδεδεμένους με κονίαμα. Σε ύψος 0,70μ. από το δάπεδο παρεμβάλλεται σειρά από ορθογώνιες οπτοπλίνθους κατά τη ρωμαïκή τεχνική opus mixtum, δημιουργώντας χρωματική εναλλαγή. Εξωτερικά στη Ν και Δ πλευρά επτά αντηρίδες συγκρατούν τους τοίχους της δεξαμενής από τις μεγάλες πιέσεις, ενώ στη Β και Α πλευρά η κατασκευή στηριζόταν στο φυσικό βράχο. Ένας διάδρομος πλάτους 0,85-1,35μ. κατασκευασμένος από λίθους μεσαίου μεγέθους και συνδετικό κονίαμα περιτρέχει εσωτερικά τη δεξαμενή.
Στο εσωτερικό της δεξαμενής βρέθηκε κεραμική του 4ου αι. μ.Χ., καθώς και νομίσματα, λυχνάρια και κεφάλι πήλινου ειδωλίου της ίδιας περιόδου. Στη ΝΑ γωνία εντοπίστηκε μικρός πήλινος αγωγός, ενσωματωμένος στον τοίχο, που χρησίμευε στην απορροή των υδάτων και τον καθαρισμό της δεξαμενής. Στο εσωτερικό της δεξαμενής δεν εντοπίστηκε υδραυλικό κονίαμα, πιθανότατα διότι το φυσικό ψαμμιτικό έδαφος έχει την ιδιότητα να λειτουργεί στεγανωτικά και να συγκρατεί τα νερά της βροχής.
3043