Ελαιώνας, Δήμος Μεγαρέων
«Επιστρέφοντας στα Μέγαρα, πήραμε τα άλογά μας και πήγαμε τρία-τέσσερα μίλια προς βορρά, σε μία ερειπωμένη πόλη που ονομάζεται Παλαιοχωριό,
όπου είδαμε έξι ή επτά εκκλησίες, κτισμένες, όπως διεπίστωσα, από ερείπια κάποιων αρχαιότερων κτηρίων. Εκεί μέσα βρήκαμε αρχαίες επιγραφές»
George Wheler και Jacob Spon, περιηγητές, 1676
Με αυτά τα λόγια ο κληρικός και λόγιος Sir George Wheler, ο οποίος, μαζί με το Γάλλο γιατρό και αρχαιολόγο Jacob Spon επισκέφθηκε την περιοχή της Μεγαρίδας το 1676, περιγράφει τις εντυπώσεις του από την περιήγησή του στον Ελαιώνα των Μεγάρων, όπου ανάμεσα στα κατάλοιπα μίας ερειπωμένης πόλης έστεκαν κάποια ξωκκλήσια, χτισμένα από αρχαίο υλικό, μέσα στα οποία οι δύο περιηγητές βρήκαν και αρχαίες επιγραφές.
Άρρηκτα δεμένος με τη ζωή της πόλης, ο Ελαιώνας των Μεγάρων απλώνεται κατάφυτος με αιωνόβια ελαιόδενδρα, προσφέροντας επί αιώνες στους Μεγαρίτες το πολύτιμο δώρο της ελιάς. Διαχρονική πηγή τροφής και χώρος εργασίας, ο Ελαιώνας φιλοξένησε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα πολλές οικογένειες Μεγαριτών γεωργοκτηνοτρόφων, οι οποίες άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στα αρχαία κατάλοιπα που έχουν εντοπισθεί σε ποικίλες θέσεις.
Ανάμεσά τους διατηρούνται ακόμη τα βυζαντινά εκκλησάκια του Ελαιώνα που αντίκρυσαν στο ταξίδι τους οι περιηγητές του 17ου αι.. Ξεχωρίζουν οι ναοί της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (του «Χριστού», όπως το αποκαλούν οι Μεγαρίτες), του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Γεωργίου και ακολουθούν το τρίκογχο εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, που ενσωματώθηκε στη σύγχρονη Μονή Αγίου Νεκταρίου και Αγίας Βαρβάρας, αποτελώντας το Καθολικό της, και οι ναοί του Αγίου Νικολάου στις «Άκρες» και του Αγίου Στεφάνου, πολύ αλλοιωμένοι σήμερα.
Η αποκατάσταση των ναών του Χριστού, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Γεωργίου κατέστη τελικά δυνατή μετά την ένταξη τους στο συγχρηματοδοτούμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» του ΕΣΠΑ 2007-2013. Το έργο, με τίτλο «Αποκατάσταση Ι. Ν. Αγίου Αθανασίου, Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού στον Ελαιώνα Μεγάρων» υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α., από το 2014 έως το 2016, «αναζωογονώντας» τα μνημεία και αναβιώνοντας την ανάμνηση της παλιάς τους αίγλης.
Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος (Χριστός), Ελαιώνας, Δήμος Μεγαρέων
Ο Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, στον Ελαιώνα των Μεγάρων, γνωστός στην τοπική κοινωνία ως «Χριστός», είναι ο σημαντικότερος και καλύτερα διατηρημενος βυζαντινός ναός στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Μεγάρων.
Ναός Αγίου Αθανασίου, Ελαιώνας, Δήμος Μεγαρέων
Σε απόσταση μόλις 200 μ. νοτιοανατολικά του Ναού του Χριστού βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Αθανασίου
Ναός Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου, θέση Ορκός, Ελαιώνας, Δήμος Μεγαρέων
Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1 χλμ. νοτιοδυτικά των Ναών του Χριστού και του Αγίου Αθανασίου, σε μία θέση του Ελαιώνα που ονομάζεται «Ορκός» ή «Αμπατζάδες».
3809