Ο σταθμός «Αγία Μαρίνα» βρίσκεται μεταξύ των αρχαίων δήμων Έρμου (Χαϊδάρι) και Λακιαδών (Ελαιώνας). Στο χώρο ήρθε στο φως ένα υδραυλικό σύστημα της ύστερης αρχαιότητας, το οποίο  ανακατασκευάστηκε στη θέση που εκτίθεται σήμερα.

     Η κατασκευή του Αδριάνειου Υδραγωγείου της Αθήνας ξεκίνησε από τον αυτοκράτορα Αδριανό (117-138 μ.Χ.) και ολοκληρώθηκε από τον διάδοχό του Αντωνίνο Ευσεβή (138-161 μ.Χ.). Η κεντρική του αρτηρία αποτελείται από υπόγεια σήραγγα λαξευμένη στο φυσικό έδαφος, ύψους π. 1,20μ - 1,60μ και πλάτους 0,50μ. Το έργο κατασκευάστηκε με τη διάνοιξη 465 φρεατίων κατά μήκος της χάραξης με μέγιστη διάμετρο 1,40 μ. και βάθος από 10μ. μέχρι 42 μ., που απείχαν μεταξύ τους 33-37 μ. 

Οι αρχαίες Παγές ή Πηγές βρίσκονται στο σημερινό Κάτω Αλεποχώρι. Υπήρξαν κώμη και λιμάνι των αρχαίων Μεγάρων στον Κορινθιακό Κόλπο. Αναφέρονται από τον ιστορικό Θουκυδίδη για τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Η Ιερά Οδός σε μικρή απόσταση από τα τείχη της αρχαίας Αθήνας, συναντούσε τον ποταμό Κηφισό. Στο σημείο αυτό υπήρχε αρχαία γέφυρα. Κατά τις εργασίες για την κατασκευή του Μετρό (Σταθμός Ελαιώνας) εντοπίστηκαν τρία βάθρα στήριξης γέφυρας.

Η Ιερά Οδός ήταν βασικός οδικός άξονας της αρχαιότητας. Ξεκινούσε από την Ιερά Πύλη του τείχους της Αθήνας, στην περιοχή του Κεραμεικού και κατέληγε  στην Ελευσίνα, στο Ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Από την Ιερά Οδό διερχόταν η λατρευτική  πομπή προς την Ελευσίνα. Πριν την είσοδο στο Ιερό η πομπή των πιστών αναπαυόταν και ανασυντασσόταν σε κατάλληλο οίκημα, το Πομπείον.  Κατά μήκος της αρχαίας οδού υπήρχαν κήποι, οπωροφόρα δέντρα, ιερά της υπαίθρου, βωμοί, νεκροταφεία, ταφικά μνημεία. Η Ιερά Οδός ήταν επίσης σημαντικός εμπορικός δρόμος που ένωνε την Αθήνα με την Πελοπόννησο αλλά και την κεντρική Ελλάδα.  

Κύριος οδικός άξονας που συνέδεε την Αθήνα με το δήμο των Αχαρνών. Αποκαλύφθηκε την περίοδο 2000-2002 κατά τις εργασίες κατασκευής της Αττικής Οδού και του Προαστιακού Σιδηροδρόμου. Η αρχική φάση κατασκευής του αρχαίου δρόμου τοποθετείται στην κλασική εποχή (5^ος αι. π.Χ.). Η χρήση του συνεχίστηκε κατά τους επόμενους αιώνες μέχρι την εποχή μας.

Η ύπαρξη θεάτρου στις Αχαρνές ήταν γνωστή από δύο επιγραφές που είχαν βρεθεί παλαιότερα στην περιοχή και σήμερα φυλάσσονται στο Επιγραφικό Μουσείο και την Αρχαιολογική Συλλογή Αχαρνών. Το αρχαίο θέατρο των Αχαρνών εντοπίστηκε το 2007 κατά την εκσκαφή για την ανέγερση οικοδομής σε ιδιωτικό οικόπεδο στην οδό Σαλαμίνος 21, στο κέντρο του σύγχρονου Δήμου. Η κατασκευή του  θεάτρου τοποθετείται  στον 4^ο  αιώνα π. Χ., ενώ ο χώρος ήταν σε χρήση έως και τα ρωμαϊκά χρόνια.

«...η απομόνωση του τοπίου διέσωσε για εμάς μια ελληνική οχυρωμένη πόλη
στην καλύτερη κατάσταση και μεγαλύτερη πληρότητα από οποιαδήποτε άλλη...
ένα μέρος, που όσοι το έχουν δει, το αναπολούν με θαυμασμό και τείνουν
να επιστρέφουν.»
E.F. Benson, 1895

Το ιερό της Ελευσίνας ήταν ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, όπου από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. λατρευόταν συνεχώς η θεά Δήμητρα, θεά της ανανέωσης της φύσης και της βλάστησης των σιτηρών, που δίδαξε στους Ελευσίνιους την καλλιέργεια της γης και τις ιερές τελετές, τα Ελευσίνια Μυστήρια, για τα οποία αξίωσε απόλυτη μυστικότητα. 

Κατά τις εργασίες κατασκευής της Αττικής Οδού ερευνήθηκαν στα Β της σύγχρονης οδού Τενέδου (πρώην Χαλκιδικής) τέσσερεις ταφικοί περίβολοι κλασικών χρόνων, αγροικία και δεξαμενή ύστερων ρωμαïκών χρόνων. 

Ο Ελαιώνας των Μεγάρων απλώνεται κατάφυτος με αιωνόβια ελαιόδενδρα, που ανάμεσά τους διατηρούνται ακόμη τα βυζαντινά εκκλησάκια του Ελαιώνα που αντίκρυσαν στο ταξίδι τους οι περιηγητές του 17^ου αι..

«Επιστρέφοντας στα Μέγαρα, πήραμε τα άλογά μας και πήγαμε τρία-τέσσερα μίλια προς βορρά, σε μία ερειπωμένη πόλη που ονομάζεται Παλαιοχωριό, όπου είδαμε έξι ή επτά εκκλησίες, κτισμένες, όπως διεπίστωσα, από ερείπια κάποιων αρχαιότερων κτηρίων. Εκεί μέσα βρήκαμε αρχαίες επιγραφές»

George Wheler και Jacob Spon, περιηγητές, 1676

Ο Θολωτός Τάφος των Αχαρνών ανασκάφηκε στα 1879 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αθήνας υπό την εποπτεία του Εφόρου Αρχαιοτήτων της Ελληνικής Κυβέρνησης. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος μυκηναϊκός θολωτός τάφος της Αττικής. Χρονολογείται στον 14ο-13ο αι. π.Χ. και κατασκευάστηκε για τα μέλη επιφανούς οικογένειας.

Στα δυτικά του Αλεποχωρίου, στη θέση Μπούρι του Δήμου Μεγαρέων, εντοπίστηκαν το 1996 τα οικοδομικά κατάλοιπα ενός ιερού των αρχαϊκών χρόνων (7ος – 6ος αι. π.Χ.) αλλά και 12.000 αναθήματα, αριθμός που μαρτυρά τη λειτουργία ενός ιερού που προσέλκυε πλήθος προσκυνητών. Το είδος των αναθημάτων υποδηλώνει λαϊκή λατρεία μιας γυναικείας θεότητας, πιθανώς με χθόνιο χαρακτήρα και με θεραπευτική ικανότητα.

Στη μέση της πορείας της προς την Ελευσίνα, η Ιερά οδός συναντούσε το Ιερό της Αφροδίτης (σήμερα στην περιοχή Χαϊδαρίου, λίγο μετά τη Μονή Δαφνίου). Το Ιερό είναι γνωστό από αναφορά του περιηγητή Παυσανία κατά την περιγραφή της πορείας του προς την Ελευσίνα και ήταν σε χρήση από την κλασική έως και τη ρωμαϊκή περίοδο.

Κτίστηκε στις αρχές του 5^ου αι. π.Χ. Έχει μήκος 21μ. περίπου και πλάτος 13,69μ. Την επίπεδη στέγη της δεξαμενής στήριζαν 35 οκτάπλευροι κίονες.

Στις παρυφές του όρους Αιγάλεω στο άλσος Χαϊδαρίου, σε θέση κομβική, παραπλεύρως της Ιεράς Οδού που από τους αρχαίους χρόνους ενώνει την Αθήνα με την Ελευσίνα, έχει κτιστεί η βυζαντινή Μονή Δαφνίου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, στη συγκεκριμένη περιοχή βρισκόταν και το αρχαίο ιερό του Δαφναίου ή Δαφνίου Απόλλωνα.

Η Ιερά Μονή Οσίου Μελετίου, ένα από τα σημαντικότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της χώρας, βρίσκεται στα ΝΑ του όρους Πάστρα του Κιθαιρώνα και απέχει περίπου 2,5 χλμ. ανατολικά του οικισμού Οινόης. Η ιστορία της μονής είναι άρρηκτα δεμένη με τη δράση του Οσίου Μελετίου του Νέου, που ήταν ο μεταρρυθμιστής της ασκητικής ζωής στην Ελλάδα.

Ο Ναός του Αγίου Αθανασίου ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού τετρακιόνου σταυροειδούς εγγεγραμμένου τρουλαίου ναού. Η χρονολόγηση της τοιχογραφίας της Αγίας Κυριακής στο α' μισό του 13ου αι. παρέχει μία χρονολόγηση ante quem του μνημείου.

Ο Ι. Ναός Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου βρίσκεται σε μία θέση του Ελαιώνα που ονομάζεται «Ορκός» ή «Αμπατζάδες», πολύ κοντά στις σήραγγες του αρχαίου υδραγωγείου που τροφοδοτούσε την Κρήνη του Θεαγένους, στην πόλη των Μεγάρων. Ο ναός χρονολογείται στο 12^ο αι. και σήμερα σώζεται σε ημιερειπιώδη κατάσταση.

Στην ύστερη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο, ο χώρος της ακρόπολης του Φρούριου των Αιγοσθένων φιλοξένησε μοναστήρι, από το οποίο σώζονται τα ερείπια κελιών, καθώς και το καθολικό, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο.

Ο Ι. Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, στον Ελαιώνα των Μεγάρων, γνωστός στην τοπική κοινωνία ως «Χριστός», είναι ο σημαντικότερος και καλύτερα διατηρημενος βυζαντινός ναός στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Μεγάρων. Ο ναός ανήκει στον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου, με οκταγωνικό τρούλο αθηναϊκού τύπου, χρονολογείται στο 12ο αι. και αποτελεί διαχρονικά  ένα από τα πλέον σημαντικά και προβεβλημένα τοπόσημα της περιοχής

Κατά τη διάρκεια των εκσκαφών για τη διαμόρφωση παιδικής χαράς σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του Δήμου Καματερού εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν νεκροταφείο ρωμαϊκής εποχής, αποτελούμενο από τρεις τάφους και ένα οστεοφυλάκιο, καθώς και πήλινος αγωγός.

Ένδειξη για τη συνέχιση της κατοίκησης στα Αιγόσθενα κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους αποτελεί η πεντάκλιτη βασιλική του 5ου αι. στην κάτω πόλη. Επάνω στα ερείπια της βασιλικής, χτίστηκε, τον 11ο αι., το μικρό εκκλησάκι της Παναγίας ή Αγίας Άννας με αρχαίο οικοδομικό υλικό.

Τα Βαθυχώρια, το Μικρό Βαθυχώρι και το Μεγάλο Βαθυχώρι, βρίσκονται στο όρος Πατέρα σε δύσβατη περιοχή όπου εντοπίζονται  ίχνη αρχαίων οικιστικών, αγροτικών εγκαταστάσεων, αλλά και πύργοι.  Ο κυκλικός πύργος που βρίσκεται βόρεια του Μεγάλου Βαθυχωρίου αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα μνημεία της αρχαιότητας και εντάσσεται σε σειρά τουλάχιστον έξι πύργων.  Οι πύργοι των Βαθυχωρίων ενταγμένοι στο αμυντικό σύστημα της Μεγαρίδος χώρας του 4^ου αι. π.Χ. περιφρουρούσαν τον ορεινό αυτό δρόμο για την ασφαλή διέλευση στρατευμάτων από την Πελοπόννησο προς τη Βοιωτία.

Στην περιοχή του Λοιμικού, στο βόρειο τμήμα του ορεινού όγκου της Πάρνηθας, διατηρείται φρυκτωρία- παρατηρητήριο του α΄ μισού του 4ου αι. π.Χ., γνωστή ως Πύργος Λοιμικού.  Σκοπός της ίδρυσής του πρέπει να ήταν η επιτήρηση του δρόμου που ερχόταν από την πεδιάδα της Τανάγρας και οδηγούσε από τα ανατολικά περάσματα προς την Αθήνα. 

Παράπλευρα της Παλαιάς Εθνικής Οδού Αθηνών – Θηβών, στο ύψος του σύγχρονου οικισμού της Οινόης (Μάζι), σώζεται η βορειοδυτική γωνία αρχαίου τετράπλευρου Πύργου. Διατηρείται σε ύψος 14μ. και εκτιμάται ότι διέθετε συνολικά τέσσερεις ορόφους και χρονολογείται στον 4^ο αι. π.Χ. Ο Πύργος, που είχε εποπτικό και αμυντικό χαρακτήρα, θα πρέπει να συσχετιστεί με την αρχαία οδική αρτηρία Αθηνών – Ελευσίνας – Θηβών, καθώς και με άλλα μνημεία της αντίστοιχης περιόδου που υπάρχουν στην περιοχή, όπως τα Αρχαία Φρουρίου της Οινόης, των Ελευθερών και του Πανάκτου, καθώς και με τον αρχαίο κυκλικό Πύργο στο ύψωμα Βελατούρι.

Κατάλοιπα κυκλικού πύργου-φρυκτωρίας που  κατασκευάστηκε με σκοπό να λαμβάνει μηνύματα από τα δυτικά και να τα στέλνει στην Αθήνα και το αντίστροφο, καθώς και να εποπτεύει την ευρύτερη περιοχή.

Στο βόρειο μέρος της χερσονήσου της Αγίας Τριάδας σώζονται τοίχοι ύστερου αρχαϊκού οικοδομήματος που πιθανότατα σχετίζεται με φυλακείο. Στη ρωμαϊκή περίοδο οικοδομήθηκαν δύο αγροικίες στο σημείο αυτό.  Η πρώτη οικοδομήθηκε μέσα και γύρω από το αρχαϊκό αυτό κτίσμα και  η δεύτερη αγροικία οικοδομήθηκε στα βορειοδυτικά του.

Πριν την είσοδο στην πόλη της Ελευσίνας, στο σημείο όπου η Ιερά Οδός συναντούσε την κοίτη του Eλευσινιακού Κηφισού (σύγχρονο Σαρανταπόταμο), σώζεται μία ρωμαϊκή τοξωτή γέφυρα σε εντυπωσιακά καλή κατάσταση διατήρησης και αποτελεί άριστο δείγμα ρωμαϊκής γεφυροποιίας. Χρονολογήθηκε με βάση γραπτές πηγές στην εποχή του Αυτοκράτορα Αδριανού και ακριβέστερα συνδέθηκε με το έτος μύησης του στα Μυστήρια (125μ.Χ.).

Δυτικά της πόλης των Μεγάρων και παράπλευρα της Εθνικής Οδού, σε ύψωμα στην αρχή της αρχαίας Σκιρωνίδος οδού, σώζονται τα θεμέλια μεγάλου κυκλικού οικοδομήματος που σχετίζεται μάλλον με πύργο - παρατηρητηρίο που διασφάλιζε την ασφάλεια των διερχομένων και ήλεγχε το πέρασμα της Σκιρωνίδος οδού σε περιόδους πολέμου.

1) Τείχος Δέμα. Βρίσκεται 3χλμ. δυτικά από το κέντρο των Άνω Λιοσίων, στο διάσελο ανάμεσα στην Πάρνηθα και το όρος Αιγάλεω, που αποτελούσε το φαρδύτερο πέρασμα από τα δυτικά προς την Αθηναϊκή πεδιάδα. Η ονομασία Δέμα είναι νεώτερη και σημαίνει σύνδεσμος (δέση) του Αιγάλεω με την Πάρνηθα.
2) Πύργος του Δέματος. Κυκλικός πύργος-παρατηρητήριο βρίσκεται στο λόφο Πυργάρθι, 180μ. ανατολικά του τείχους Δέμα.
3) "Πίσω τείχος". Βρίσκεται περίπου 225μ. ανατολικά του τείχους Δέμα και παράλληλα με αυτό.

Στο πλαίσιο της επέκτασης της Γραμμής 3 του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Αθηνών στην περιοχή του Αιγάλεω, διεξήχθη ανασκαφική έρευνα, η οποία αποκάλυψε τμήμα της αρχαίας Ιεράς οδού και λείψανα παρόδιου νεκροταφείου στις δύο πλευρές της

 

Το ταφικό μνημείο, γνωστό ως «Τύμβος του Σοφοκλή» στη Βαρυμπόμπη, ανασκάφηκε το 1888 από τον  L. Münter, διευθυντή του βασιλικού κτήματος του Τατοϊου και αποτελεί ένα πολύ καλά σωζόμενο δείγμα οικογενειακού ταφικού μνημείου της κλασικής εποχής. Η ταύτιση του τύμβου της Βαρυμπόμπης με τον τάφο του Σοφοκλή φαίνεται πιθανή, δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί από τα αρχαιολογικά δεδομένα.

Οι Ελευθερές είναι αρχαία πόλη που βρίσκεται στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας, στη θέση Κάζα, σε σημείο όπου δημιουργείται φυσικό πέρασμα μεταξύ των ορεινών όγκων του Κιθαιρώνα και του όρους Πάστρα. Από τους αρχαίους συγγραφείς αναφέρεται ως πόλη βοιωτική.

Στο ύψωμα Κορακοφωλέζα της Πάρνηθας, στα διοικητικά όρια του Δήμου Αχαρνών, εντοπίζεται οχυρωματικός περίβολος κτισμένος από ακατέργαστους μικρού μεγέθους λίθους.

Ο αρχαίος δήμος της Οινόης αναφέρεται από τον Ηρόδοτο ως ένας από τους «δήμους τοὺς ἐσχάτους τῆς Ἀττικῆς». Σύμφωνα με το Θουκιδίδη, κατά την έναρξη του πελοποννησιακού πολέμου, το 431 π.Χ.,  όταν οι Σπαρτιάτες εισέβαλαν στην Αττική, η Οινόη ήταν η πρώτη εγκατάσταση που πολιορκήθηκε, χωρίς ωστόσο να καταληφθεί. Πιθανότατα οι κάτοικοι της Οινόης είχαν καταφύγει εντός του αρχαίου φρουρίου, που η κατασκευή του ανάγεται στους κλασικούς χρόνους.

Οχυρωματικό έργο του 4ου αι. π.Χ. που ελέγχει το ορεινό πέρασμα μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας. Βρίσκεται περίπου 1000 μ. νοτιοδυτικά της θέσης όπου εντοπίζεται ο αρχαίος δήμος της Φυλής. Το Φρούριο έχει ακανόνιστη ελλειπτική κάτοψη και διαστάσεις 95x30 μ. Σε μερικά σημεία σώζεται σε ύψος δεκαέξι (16) δόμων. Η κύρια πύλη βρίσκεται στα ανατολικά και έχει καταρρεύσει. Διατηρείται η πύλη με το υπέρθυρό της. Το φρούριο διαθέτει τέσσερεις επιβλητικούς πύργους.